اولین پلاستیک

اولین قدم در مورد صنعت پلاستیک ، توسط فردی به نام وایسا هیکات انجام گرفت که تلاش می‌کرد ماده‌ای بجای عاج فیل تهیه کند. چون عاج فیل بعنوان ماده‌ای سخت ، گرانقیمت و همینطور کمیاب کاربردهای فراوانی داشت. وی توانست نیترات سلولز را (که به غلط نیتروسلولز گفته می‌شود) از سلولز تهیه کند. پس نیترات سلولز اولین پلاستیک با منشا طبیعی است. اما پلاستیکی که هم اکنون استفاده میکنیم پلاستیک سنتزی است اولین پلاستیک سنتزی ، رزین فنل- فرمالدئید بود که در تلاش برای ساخت مواد پلیمری کاملا سنتزی ، در سال 1907 لئو بلکندموفق شد از متراکم کردن فنل با فرمالدیید ، رزین فنل فرمالدئید را که بعدها تحت عنوان بالکیت (بعنوان محصول نهایی) نامیده شد، تولید کند. این رزین هم در محیط های اسیدی و هم قلیایی قابل تهیه است. 

پلاستیک

همانطور که همه ی ما میدانیم پلاستیک ماده ای بسیار مفید است زیرا این ماده زندگی را برای بشریت آسان ساخته و جایگزینی برای فلزات و دیگر مواد روی زمین (چوب، گیاهان و...) که محدود هستند و ممکن است روزی به پایان برسند می باشد. این ماده از همان اول که اختراع شد بسیار مورد تشویق مخترعین قرار گرفت زیرا دیگر مجبور به استفاده از برخی مواد روی زمین نبودنند. اما متاسفانه پس از سال ها متوجه شدند که زباله هایی که توسط این ماده تولید میشود حجم بسیار زیادی را تولید می کند و مهم تر از آن مانند دیگر مواد در طبیعت تجزیه نخواهد شد. در ذیل به به مواردی که این ماده را به ماده ای مضر تبدیل کرده می پردازم:

اثرات زیست محیطی

 کیسه های پلاستیکی و ظروف یک بار مصرف نیز در این مورد مصداق دارند. زمانی که این کیسه ها و ظروف، جایگزین اسلاف پارچه ای و کاغذی خود شدند شاید کمتر کسی فکر می کرد در آینده ای نزدیک همین جایگزین ها، تبدیل به یکی از معضلات اصلی محیط زیست شوند.براساس تحقیقات انجام شده تنها در ایران سالانه بیش از ۳میلیون تن پلاستیک تولید می شود.

 بیشتر این پلاستیک ها نیز بادوام هستند و صد ها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه و نابود شوند. 

 در سال های اخیر همیشه هشدارهایی در مورد اثرات سوء استفاده از ظروف یک بار مصرف و پلاستیکی شنیده ایم؛ یعنی گذشته از بحث آسیب رسانی به محیط زیست، استفاده از این ظروف برای سلامت انسان مضر است.ظروف یک بارمصرف، عمــدتا از پلی استایــرن و PVC که وابسته به مواد نفتــی و فسیلــی است، ساخته شده اند. این مواد در مواجهه با دمای بالای ۶۵ درجه سانتی گراد و در مجاورت با چربی ها و مواد اسیدی، آزاد می شوند که سرطان زایی آنها ثابت شده است. برای ساخت ظـرف های یک بار مصرف، انواع نرم کننده ها، پایدارکننده ها، روان کننده ها، رنگدانه ها و پرکننده ها اضافه می شود که همگـی آنها برای سلامتــی مضر هستند

  استفاده از ظروف پلاستیکی پلی استایرنی برای نگهداری موادغذایی و نوشیدنی های با دمای بالای ۶۵ درجه سانتی گراد، سبب آزاد شدن مواد خطرناک سرطان زا می شود. ایران جزو معدود کشورهای جهان در استفاده بیش از حد از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی پلی استایرنی است. پلی استایرن بیش از ۳۰۰سال برای تجزیه و بازگشت به طبیعت زمان لازم دارد. از سوی دیگر محققان به این نتیجه رسیده اند که استفاده از این ظروف برای مواد غذایی گرم و داغ از نظر بهداشتی به هیچ عنوان مناسب نیست چون ظروف پلی استایرن همیشه مقداری استایرن آزاد در ترکیبات پلیمری خود دارند که فوق العاده سمی و سرطان زاست.

 زمانی که ظروف استایرن با موادغذایی گرم و داغ و به ویژه چرب تماس پیدا می کند، استایرن آزاد آن وارد ماده غذایی می شود. آب جوش نیز باعث جدا شدن استایرن آزاد از ظرف و ورود آن به آب می شود اما تماس این ظروف با غذای چرب و داغ باعث ورود تمامی استایرن های آزاد موجود در ظرف به ماده غذایی می شود و افرادی که به طور مستمر از غذاهای درون این ظروف استفاده می کنند، دچار بیماری های خطرناکی از جمله سرطان می شوند.

بازیافت پلاستیک در طبیعت به طور طبیعی ۳۰۰ تا ۵۰۰سال زمان می برد که معایبی همچون سرطان زایی در نتیجه مهاجرت مونومر از ظرف به داخل مواد موجود در ظرف، عدم سازگاری با محیط زیست و طبیعت و از بین رفتن سرمایه ملی در اثر استفاده از منابع غیرقابل تجدید را به همراه دارد.

 استفاده از ظروف یک بارمصرف پلاستیکی که باعث دفع زباله های ظروف پلاستیکی و انباشت آنها در طبیعت و محیط زیست می شود، به مرور منابع آبی و خاکی، دریاها، رودخانه ها و حیات جانداران و گیاهان را تهدید می کند.

هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دورریخته می شوند، به علت ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط، باعث آلودگی محیط زیست می شوند. این کیسه ها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زادوولد انواع حشرات افزایش می یابد. کیسه های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهاً بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند.

 کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند. پلاستیک ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن می توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.

 همچنین مواد پلاستیکی و پلیمری به علت ساخته شدن از منابع نفتی و دارا بودن مواد با پایه نفتی و خاصیت تجزیه ناپذیری، در خاک باقی می مانند و به این ترتیب مواد شیمیایی آنها به تدریج از طریق خاک وارد زنجیره غذایی انسان می شود؛ بنابراین علاوه بر اثرات کیسه ها و ظروف پلاستیکی روی محیط زیست، آنچه حائز اهمیت است، سلامت انسان هاست، به خصوص اینکه امروزه مصرف بیش از حد و نابجا از این مواد، خطرات جبران ناپذیری را برای سلامت انسان به همراه دارد.

کیسه ها و ظروف پلاستیکی به علت ترکیبات خاص موجود در آنها، درصورت تماس با مایعات و مواد غذایی چرب، اسیدی یا داغ، ترکیباتشان آزاد شده و وارد بدن انسان می شود که این امر باعث ایجاد بیماری های صعب العلاج مثل انواع سرطان ها خواهد شد.

تاثیر پلاستیک بر سلامت

بیسفنول، ماده سمی است که موجب بسیاری از ناهنجاری‌های غیرقابل جبران در بدن می‌شود که بعضی از آنها عبارتند از:

- بلوغ زودرس و رشد بیش از اندازه سینه در دختران جوان

- به وجود آمدن رفتارها و خلق و خوی جنس مخالف در شخص

- تغییر عملکرد هورمون‌ها و کاهش ترشح هورمون تستوسترون

- بزرگ شدن غده پروستات در مردان

- کم شدن تعداد و کیفیت اسپرم مردان

- تغییر فعالیت سیستم ایمنی بدن

- تغییرات خلق و خو و بروز تندخویی و پرخاشگری

- همچنین زنان بارداری که در معرض دائم این ماده قرار می‌‌گیرند، بیشتر صاحب فرزند پسری می‌‌شوند که دچار اختلالات تناسلی است.

چاقی و دیابت

ماده شیمیایی بیسفنول با بروز چاقی و دیابت در ارتباط است. مقادیر کمی از این ماده ممکن است در بدن واکنش ایجاد کرده و بر هورمون ها تاثیر منفی بگذارد.

این ماده باعث افزایش میانگین میزان چربی ها و تولید هورمون انسولین می‌شود که مسئول کنترل سطح قند در خون در بدن است.

اگر میزان این هورمون افزایش یابد، بدن در مقابل تاثیرات آن مقاوم می‌شود که این امر باعث افزایش وزن و دیابت نوع دوم می‌شود.

ماده بیسفنول بر لوزالمعده که تولید کننده انسولین است، تاثیرات منفی می‌گذارد

باروری

اگر غلظت بیسفنول زیاد باشد، می‌تواند روی کیفیت اسپرم در مردان تأثیر منفی بگذارد و در زنان نیز احتمال ناباروری را افزایش دهد و بیماری‌های قلبی و عروقی ایجاد کند.

وجود بیسفنول تنها به قوطی‌ های کنسرو و شیشه ‌شیرها محدود نمی‌شود، بلکه برای ساخت اسباب‌بازی‌های پلاستیکی، بسته‌‌ بندی‌های مواد غذائی و اشیاء دیگری که ما به طور روزمره با آنها در تماس هستیم نیز از این ماده سمی استفاده می‌شود

مادران باردار

افزایش ماده بیسفنول یا BPA در بدن مادران باردار، خطر بروز نارسایی‌های مادرزادی را در نوزاردان افزایش می‌دهد. افزایش سطح این ماده شیمیایی در خون مادران احتمال نارسایی های عصبی – رفتاری را در نوزادان آنها تشدید می کند.

تاثیر بر سلامت زنان و مردان

بیسفنول به عنوان مختل‌ کننده کار غدد درون ریز نیز شناخته شده است که سبب ایجاد اختلال در کار بیضه‌ها، رشد مغزی، غدد سینه‌ ای و تخمدان می‌شد و همچنین بر بافت دستگاه گوارش تاثیر منفی می گذارد.

مردانی که مجبور به تماس با مواد پلاستیکی به مقدار زیاد بوده‌اند: 4 برابر بیش از مردان دیگر دچار ناتوانی جنسی شده و نیز 7 برابر بیش از سایرین از زود انزالی، احساس ناراحتی می‌کنند.

سرطان

استفاده از این ظروف باعث ایجاد عوارضی همچون: بی خوابی و بی حوصلگی شده و در نهایت با مصرف طولانی مدت این ظروف، بعضی ترکیبات پرخطر آن همچون مونومر، وارد مواد غذایی شده و منجر به سرطان می شود.

زمان ماندگاری غذا در ظروف پلاستیکی مهم است

مضرات استفاده از ظروف پلاستیکی با افزایش زمان ماندن غذا در این ظروف بیشتر شده و اسیدهای مضری وارد غذا می شود.

ظروف پلاستیکی از هر نوعی که باشد (از فومی گرفته تا براق و سفید) دارای ترکیباتی است که مضر بوده و در اثر گرمای غذا و تماس با چربی و اسید، مواد تشکیل دهنده اش جدا شده و داخل موادغذایی می شود.

ظروف پلاستیکی و دمای غذا

ظروف پلاستیکی، در صورت تماس با مایعات و مواد غذایی بالای 40 درجه، ماده‌ای شیمیایی به نام استایرن از خود خارج می‌کنند که موجب تلخی غذا شده و بیش از 77 نوع بیماری سرطانزا را به همراه دارد.

چربی‌هایی که روی مایعات داغ داخل لیوان‌های یکبار مصرف پلاستیکی قرار می‌گیرد را بارها مشاهده کرده اید. این چربی همان سم خارج شده از پلاستیک است که روی سیستم‌های عصبی، قلب و گوارش انسان تاثیر منفی می گذارد.

ظروف یک بار مصرف پلاستیکی تنها برای سرو غذای سرد مناسب هستند.

به طور کلی به هر میزان که غذا درجه حرارت بالاتری داشته باشد و یا محیط اسیدی‌تر باشد، (مانند غذاهایی که آبغوره و آبلیمو دارند)، طبیعتا نفوذ و حلالیت غذا در ظرف پلاستیکی بیشتر می‌شود.

دلایل منع مصرف ظروف پلاستیکی

استفاده از ظروف پلاستیکی به دو دلیل منع می شود:

- وابستگی به ترکیبات نفتی از نظر اقتصادی و دور شدن از مصرف مواد طبیعی.

- عدم تجزیه این ظروف در طبیعت که به هر حال بعد از 200 تا 500 سال مجددا وارد آب یا خاک شده و دوباره به سیکل مواد غذایی برگشته و اثرات منفی بر سلامت مواد غذایی می گذارد.

بنابراین تولید و استفاده این ظروف هم برای سلامتی انسان و هم برای سلامت محیط زیست مضرات جبران ناپذیری دارد.

استفاده از ظروف گیاهی به جای پلاستیکی

به دلیل طبیعی بودن و تجزیه پذیر بودن ظروف گیاهی، مصرف آنها از سوی وزارت بهداشت توصیه می شود. بهترین ظروف یکبار مصرف، ظروفی هستند که از مواد سلولزی که ریشه گیاهی دارند، ساخته می‌شوند. ظرف‌های فومی یکبار مصرف مناسبترند، اما ایمنی صددرصد ندارند

- بطری‌ پلاستیکی آب را در فریزر برای انجماد قرار ندهید، چون این کار باعث آزادسازی سم دیوکسین از ظروف پلاستیکی می‌شود.

- غذاهای فوری (Fast Food) و سوپ‌ها باید از ظرف یک بار مصرف تخلیه و در ظرف دیگری گرم شوند.

- چایساز و ظروف همزن پلاستیکی به دلیل ماهیت پلاستیکی که دارند، در اثر مجاورت با گرما، مواد مصنوعی پلاستیکی‌شان وارد آب یا مواد غذایی شده و آن را سرطانزا می‌کند.

- نباید غذاهای خود را در ظروف پلاستیکی در مایکروویو گرم کنید، این موضوع بخصوص در مورد غذاهای حاوی روغن و چربی اهمیت می‌یابد. ترکیب «چربی و حرارت بالا و پلاستیک» باعث آزادسازی دیوکسین به داخل غذا می‌شود.

- از ورقه‌های پلاستیکی برای پوشش غذا در موقع گرم کردن آن در مایکروویو خودداری کنید، زیرا به راحتی مواد شیمیایی موجود آن به داخل غذا راه‌‌ یافته و سبب آلوده شدن غذا می‌شود.

- در موقع خرید مواد خوراکی سعی کنید از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکنید.

- بطری‌های شیر و آب و پستانک‌های نوزادان که از پلاستیک درست شده‌اند، می‌توانند در مسمومیت کودکان نقش داشته باشد.

- در موقع شستن ظروف پلاستیکی به هیچ عنوان نباید از وسیله یا مواد شیمیایی قوی استفاده کرد، زیرا اگر سطح داخلی یا خارجی این ظروف آسیب ببینند و خراش پیدا کنند، غیرقابل استفاده خواهد شد، چون موجب ترشح مواد شیمیایی درون بدنه پلاستیک به غذا خواهد شد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: